یکی از استانهای ایران است که مرکز آن، شهر یاسوج میباشد. این استان با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومتر مربع، در امتداد رشته کوههای زاگرس قرار دارد که از شمال به چهارمحال و بختیاری، از غرب به خوزستان، از جنوب به بوشهر و از شرق به استان فارس و استان اصفهان محدود میشود.
استان کهگیلویه و بویر احمد با وجودی که ۷۱۳ هزار نفر جمعیت دارد، پنجمین استانی هست که بیشترین (۳/۹ درصد) نقش را در تولیدناخالص داخلی دارد با این وجود جز استانهای محروم کشور میباشد. استان کهگیلویه و بویراحمد با ۱۲.۶ درصد نرخ بیکاری، رتبه پنجم بالاترین بیکاری را در کشور داشته است در حالیکه ۲٫۲ تولید ناخالص داخلی ایران را تامین میکند
کهگیلویه
در طبیعت این شهرستان کوههایی وجود دارند که موازی یکدیگر بوده و موسوم یه «کیلویه» میباشند. در خصوص علت نامیدم این منطقه به چنین نامی، چند روایت وجود دارد درخت گیالک (زالزالک) در این نقاط بیشتر از سایر نقاط ایران میروید. پس از افزودن «یه» به انتهای گیالک، به مرور زمان به این نام موسوم شدهاست. کهگیلویه از سه کلمه «کوه»، «گیل» و «اویه» ترکیب یافتهاست. از آن جا که کلمه «او» پسوند مالکیت است، بنابراین معنای این نام «منطقه کوهستانی گیل» است.روایت دیگر اینست که گیلویه یکی از بهترین شاهان بلاد شاپور بود و بلاد شاپور را بهآبادی رساند و مردم کوهی را به نام او زدند که شد کوه گیلویه که بعدها به نام کهگیلویه شناخته شد.
بویراحمد
گفته وجو دارد که اصل اسم بویر حمد باشد. بویر به معنی بنور در اوستا به معنی ده هزار میباشد و احمد یا حمد مخفف و گرفته شد از کلمه همت به معنی همیشه یا همواره است در کل معنی نام بویراحمد (بویر حمد) را میتوان مردمانی که همواره با تعداد ده هزار نفر زندگی میکنن معنی کرد.
تاریخ این استان
استان کهگیلویه وبویراحمد از مناطق اصلی تاریخی عیلامی و الیمائی بوده با مطالعه باستان شناسان در استان قدمت استان به دوران پارینه سنگی میرسد استان کهگیلویه و بویراحمد در دوران ایلامیان جز از انزان شرقی بوده است آثار فراوانی از دوره ایلامیان در استان وجود دارد، با آمدن آریایی ها به این ناحیه و قدرت گرفتن شاهان هخامنشی استان جز خاستگاه تمدن هخامنشیان نیز محسوب می شد، امپراتوری هخامنشیان دارای ۲۳ ساتراپ بود.
در سال ۱۲۵۸ هجری قمری ، رامهرمز ، شادگان ، هندیجان ، بندر معشور ، لیراوی و زیدون جزء کهگیلویه و بهبهان بوده اند ( بهبهان و کهگیلویه دارای سرزمین و محدوده مشترک بوده اند ) و از آن تاریخ به بعد مناطق نامبرده از آن جدا شدند از سال ۱۳۲۴ هـ . ش به جهات سیاسی ، بویراحمد از کهگیلویه مجزا و ضمیمه استان فارس گردید . در ۲۲ تیرماه ۱۳۴۲ طبق تصویبنامه مجلس شورای ملی، سرزمین ایلات ششگانه کهگیلویه و بویراحمد که تا آن زمان بخشی جزء استان فارس و بخشی جزء استان خوزستان بود از این دو استان جدا شد و به فرمانداری کل تبدیل گردید و متعاقب آن شهر یاسوج مرکز استان در سال ۱۳۴۴ شکل گرفت و سرانجام در خرداد سال ۱۳۵۵ با همان محدوده به استان تغییر یافت.
زبان
مردم استان بیشتر به زبان لری سخن میگویند، این گویش برای دیگر لرزبانان قابل درک است. به استناد کتاب «ممسنی در گذرگاه تاریخ» نوشته حسن حبیبی فهلیانی،مردم لرستان، ایلام، ممسنی، کهگیلویه و بختیاری از یک نژاد بوده و با یک زبان صحبت میکنند؛ و این مردم لرتبار هستن اصلیترین مشخصه فرهنگی و اجتماعی منطقه، در گذشته ساختار اجتماعی عشایری بودهاست. اکثر مردم استان کهگیلویه و بویراحمد، به زبان لری صحبت میکنند.این گویش بازمانده زبان ایرانیان قدیم است که کمتر تحت تأثیر زبانهای بیگانه قرار گرفتهاست و اختلافات ریشهای با سایر گویشهای زبان لری ندارد.
سوغات استان
سوغات استان میتوان به گردو ،عسل و انگور و ماهی قزلآلا اشاره کرد همچنین میخک نیز جز یکی از سوغاتهای استان بهشمار میرود.استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از استانهای برجسته در تولید گردو میباشد.همچنین این استان یکی از قطبهای تولید عسل در کشور نیز میباشد و این محصول را به کشورهای دیگر نیز صادر میکند