آسم عبارت است از اختلال التهابی مزمن مجاری هوایی که بر اثر یک سری عوامل محیطی در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند ایجاد یا تشدید می‌شود. علائم شایع آن سرفه، تنگی نفس، خس خس سینه هست. علائم آسم متناوب و متغیر است. (یعنی دوره‌های عود و بهبودی علائم دارد).انواع مختلفی از آسم وجود دارد و عوامل مختلفی می‌توانند باعث بروز آسم شوند یا حمله حاد ایجاد کنند. اگرچه این بیماری قابل درمان نیست اما علائم آن قابل کنترل است. ازآنجایی‌که وضعیت بیمار غالباً با گذشت زمان تغییر می‌کند، مهم است که مدام تحت نظر پزشک متخصص ریه و دستگاه تنفسی باشد تا علائم و نشانه‌ها ردیابی شوند و در صورت لزوم روند درمان تغییر کند. در واقع بهبودی نسبی بیمار به میزان توانایی او در مدیریت این بیماری بستگی دارد.
عوامل تحریک‌‌کننده آسم
۱. آلرژن‌های محیطی
غذاها مثل: حلزون، تخم‌مرغ، آجیل و شکلات
پولن‌ها مثل: درختان، گل‌ها و هاگ‌ها
پرها مثل: پر بالش، پشم و کرک
پوسته حیوانی مانند: سگ، گربه، جوجه و خرگوش
گرد و غبار مثل: غبار حاصل از فرش، جارو زدن، گردگیری فیلترهای کثیف
پاک‌کننده‌های خانگی مثل: پولیش‌ها، حلال‌های پاک‌کننده، تینرهای رنگ
هوا و درجه حرارت مثل: آلودگی هوا، سرما یا گرمای زیاد، تغییرات فصلی، خشکی و رطوبت زیاد
آلوده‌کننده‌های صنعتی مثل: بخارهای چوب، گرد و غبار یا دود صنعتی فلزات و کتان
عوامل دیگر مانند: پودرها، عطر‌ها و تنباکو (سیگار، پیپ)
۲. فاکتورهای داخلی
عفونت‌های ریوی مانند: سرماخوردگی، آنفولانزا و ویروس
خستگی و ورزش سنگین
عواطف، اضطراب و استرس
علائم آسم در چه مواقعی تشدید می‌شود؟
به هنگام ورزش
مواجهه با دود سیگار
هوای سرد
عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفس
برخورد با مواد حساسیت‌زا مانند: پوست و موی حیوانات خانگی، مایت، قارچ‌ها، گرده‌ها و …
عوامل محرک مانند آلاینده‌‌های هوا، بوهای تند و شوینده‌ها
علائم آسم با افزایش سن کاهش پیدا می‌کنند؛ این در حالیست که علائم در افرادی که در سنین بزرگسالی به آسم مبتلا می‌شوند شدت بیشتری دارد. علائم آسم در شب و اوایل صبح بدتر می‌شوند.
چه موقع برای تشخیص آسم باید به پزشک مراجعه کنیم؟
وجود بیش از یکی از علائم سرفه، تنگی نفس، خس خس سینه به ویژه اگر:
- مکرر و عودکننده باشد.
- در شب یا اوایل صبح بدتر شود.
- با مصرف داروهایی مانند آسپرین ایجاد یا بدتر شود.
- سابقه آتوپی داشته باشید.
- سابقه خانوادگی آسم یا آتوپی داشته باشید.
پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که ۸۰ درصد مرگ‌ومیر ناشی از آسم با تشخیص و درمان به موقع و درست بیماری و آموزش مناسب به بیمار و خانواده او قابل پیشگیری است.
در مطالعه‌ای که در مرکز تحقیقات ایمونولوژی آسم و آلرژی انجام گرفته است ۴/۳۵ درصد از کودکان و نوجوانان مورد مطالعه در کلان شهر تهران علائم و نشانه‌های آسم را از خود بروز می‌دهند که بسیار هشدار‌دهنده است. ترافیک سنگین خودرو و آلودگی هوا می‌تواند یکی از علت‌های مهم آن باشد.
بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا به بیماری آسم مبتلا هستند که جمعیت زیادی از آنها را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهد و شیوع این بیماری در جهان رو به افزایش است.